ประวัติศาสตร์ของ “ความดันโลหิต” ตอน 1

ประวัติศาสตร์ทางการแพทย์ เกี่ยวกับเรื่องความดันโลหิตสูง ถ้าจะนับย้อนหลังไปจริงๆ ก็ต้องเริ่มที่ยุคต้นประวัติศาสตร์ของชาติจีนเลยทีเดียว กล่าวคือ บันทึกที่เกี่ยวข้องกับ "ความดันโลหิตสูง" มีมาตั้งแต่สมัยจักรพรรดิเหลือง (黄帝 - ฮว๋าง ตี้) เมื่อราว 2,600 ปีก่อนคริสตกาล หรือประมาณ 4,600 ปีมาแล้ว หนังสือที่เป็นหลักฐานทางโบราณคดีคือ  黄帝内经 (ฮว๋าง ตี้ เน่ย จิง หรือที่ตำราฝรั่งเอาไปเรียกว่า Yellow Emperor's Classic of Internal…

Continue Readingประวัติศาสตร์ของ “ความดันโลหิต” ตอน 1

เรื่องเล่า จากประสบการณ์จริง

เมื่อนายหัวใหญ่ ต้องผ่าตัดบายพาสหลอดเลือดหัวใจ ชีวิตหมอ ชีวิตคนป่วย มีชะตาให้มาบรรจบกัน   สามปีก่อน...ตอนที่ผม ทำงานในโรงพยาบาล premium grade ในจังหวัดภูเก็ต.. ผมได้มีวาสนาผูกพันกับคนป่วยโรคหัวใจท่านหนึ่ง.. ท่านเป็นคหบดีในพื้นที่แถบนั้น.. เจ้าของโรงไม้ใหญ่.. และว่ากันว่า..ท่านเป็นเจ้าพ่อท้องถิ่นเสียด้วย.. เรื่องของเรื่องเริ่มจาก...ในช่วงกลางดึกคืนหนึ่ง ผู้ป่วยท่านนี้..เกิดอาการแน่นหน้าอกฉับพลัน..เป็นครั้งแรกในชีวิต.. เหงื่อแตกโทรมกาย.. หายใจไม่สะดวก ..เหมือนคนจะจมน้ำยังไงประมาณนั้น..   พอเกิดอาการแบบนี้ขึ้น ก็ต้องมาโรงพยาบาลที่คนในพื้นที่ใกล้เคียงจะพึ่งพาได้.. ถ้าพอมีกำลังจ่ายไหว.. คือท่านเห็นว่าถ้าเข้าโรงพยาบาลอื่นนอกจากโรงพยาบาลนี้ ท่านคงไปเยี่ยมยมบาล ท่านไม่วางใจพอ.. แต่ท่านก็ไม่ได้มาโรงพยาบาลทันทีในคืนนั้น.. ท่านมาอีกทีก็ตอนเช้า เพราะคืนนั้น…

Continue Readingเรื่องเล่า จากประสบการณ์จริง

เส้นเลือดแดงกร่อน เมื่อความดันเลือดคงระดับสูง

แรงดันเลือดสูงนานๆ ทำให้ผิวด้านในหลอดเลือดแดงสึกกร่อน   การที่จะบอกว่า คนใดคนหนึ่งเป็นโรคความดันเลือดสูงหรือเปล่านั้น ..มันไม่ใช่เพียงแค่ว่า วัดความดันเลือดแล้วสูง ก็บอกเลยว่าเป็นโรคความดันสูง ประเด็นนี้ ต้องทำความเข้าใจกันนิดหน่อยครับ ...ว่าตัวเลขความดันเลือดที่วัดได้ กับโรคความดันสูงนั้น ไม่ได้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันเสมอไป วัดความดันเลือดได้เท่าไหร่ ก็คล้ายๆกับการบอกว่า รอบเครื่องยนต์ของรถที่เราขับนั้น มันเร่งขึ้นไปกี่พันรอบต่อนาที บางครั้ง เราเร่งเครื่อง เหยียบคันเร่งเพื่อแซงคันข้างหน้า รอบเครื่องก็ย่อมสูงกว่าขับแบบเรื่อยๆ พอเราผ่อนคันเร่งลงมา รอบเครื่องยนต์ ก็กลับมาระดับ “ปกติ” ..ทีนี้ คำว่าระดับเครื่องยนต์ที่เดินปกติ มันจะต้องกี่รอบนั้น มันก็ขึ้นกับว่า คนขับรถนั้น…

Continue Readingเส้นเลือดแดงกร่อน เมื่อความดันเลือดคงระดับสูง

ความดันโลหิตสูง – อารัมภบท

ความดันโลหิตสูง ความดันโลหิต...สำคัญอย่างไร ผมเชื่อว่า เราเกือบทุกคน คงคุ้นเคยกับสิ่งที่เรียกว่า อุปกรณ์วัดความดันเลือด...ซึ่งลักษณะของอุปกรณ์วัดความดันที่ว่านี้ มีตั้งแต่รุ่นมาตรฐานดั้งเดิม (ที่เป็นแถบผ้าพันรอบแขนและมีสายยางสีดำๆ ต่อออกมาจากแถบผ้า ไปต่อกับแท่งแก้วที่บรรจุแกนปรอท มีลูกยางเอาไว้ปั้มลมอัดเข้าไปในแถบผ้า) ไปจนถึงเครื่องวัดความดันเลือดสมัยใหม่ ที่ไม่ต้องมาคอยบีบลูกยาง แล้วต้องมาจดจ้องดูระดับความสูงของปรอทที่ลดลงๆ ช้าๆ หลังจากคลายลูกยาง ..จากนั้น เมื่อสามารถระบุตัวเลขความดันเลือดได้ว่ามากน้อยเท่าไหร่ เราก็สามารถบอกได้ว่า ความดันเลือดในขณะนั้น สูงเกินไป ต่ำเกินไป หรือเป็นปกติดี ...แต่ทว่า...เราเคยสงสัยกันบ้างหรือเปล่า ว่าทำไมเราต้องมานั่งวัดความดันเลือดกันด้วย มันจะจำเป็นขนาดนั้นเลยเหรอ...ไอ้แค่ตัวเลขความดันเลือด เรื่องรายละเอียดแค่การตรวจความดันเลือด แล้วระบุได้ว่าเมื่อไหร่จะเข้าเกณฑ์ของโรคความดันเลือดสูง สามารถหาอ่านได้จาก ที่นี่…

Continue Readingความดันโลหิตสูง – อารัมภบท

ความดันโลหิตสูง – ตอน 2

ความดันโลหิตสูง ทำไม ...ความดันเลือดมันสำคัญกันนักหนา ตอน 2 เมื่อพูดถึงกระแสเลือด เราก็ต้องนึกถึงแรงที่ทำให้น้ำเลือดสามารถเคลื่อนที่ไปในหลอดเลือดได้ แต่หากจะเปรียบเทียบให้พอมองภาพออก เรามาเริ่มจากการจินตนาการถึง สายธารแห่งหนึ่ง ในป่าดิบชื้น ซึ่งต้นธารก็คือน้ำตกแห่งหนึ่ง ...เราคงพอจะนึกออกว่า ลำธารสายนี้ น้ำในลำธารจะต้องไหลเป็นกระแสอย่างแน่นอน ส่วนจะไหลเชี่ยวแรงแค่ไหน ก็ขึ้นกับว่า “แรงกระทำ” ต่อสายน้ำ มันแรงแค่ไหน ถ้าหาก..น้ำตก ที่เป็นต้นธารแห่งสายน้ำนั้นๆ เป็นน้ำตกที่มีความสูงใหญ่ และทางน้ำ ก็ไหลลงมาเป็นธารแคบๆ...ดังนี้ คงพอนึกออกว่า กระแสน้ำน่าจะเชี่ยวกราก แม้แต่ก้อนหินใหญ่อาจจะล่องลอยตามกระแสน้ำได้ แต่ถ้าหาก..น้ำตก ต้นธารนั้นๆ เป็นน้ำตกขนาดเล็ก…

Continue Readingความดันโลหิตสูง – ตอน 2
Read more about the article กลไกสาเหตุของความดันโลหิตสูง – ไต
3D render of a female medical figure with kidneys highlighted

กลไกสาเหตุของความดันโลหิตสูง – ไต

การทำหน้าที่ของ..ไต อวัยวะนี้ ใช่เพียงแค่กรองของเสียออกจากกระแสเลือดเท่านั้น ประเด็นนี้ ต้องทำความเข้าใจกันนิดหน่อยครับ ...ว่าตัวเลขความดันเลือดที่วัดได้ กับโรคความดันสูงนั้น ไม่ได้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันเสมอไป วัดความดันเลือดได้เท่าไหร่ ก็คล้ายๆกับการบอกว่า รอบเครื่องยนต์ของรถที่เราขับนั้น มันเร่งขึ้นไปกี่พันรอบต่อนาที บางครั้ง เราเร่งเครื่อง เหยียบคันเร่งเพื่อแซงคันข้างหน้า รอบเครื่องก็ย่อมสูงกว่าขับแบบเรื่อยๆ พอเราผ่อนคันเร่งลงมา รอบเครื่องยนต์ ก็กลับมาระดับ “ปกติ” ..ทีนี้ คำว่าระดับเครื่องยนต์ที่เดินปกติ มันจะต้องกี่รอบนั้น มันก็ขึ้นกับว่า คนขับรถนั้น ปกติขับที่ความเร็วเท่าไหร่ (และอาจจะมีปัจจัยอื่นอีก แต่เราจะไม่กล่าวถึงในที่นี้) เช่น สมมุติว่า…

Continue Readingกลไกสาเหตุของความดันโลหิตสูง – ไต

ความดันสูงกับการทานเค็ม

น้ำทะเลหนุนสูง เหตุเพราะปริมาณน้ำในมหาสมุทรเพิ่ม.. ฉันใด ความดันเลือดสูง เหตุเพราะปริมาณน้ำในระบบไหลเวียนเพิ่ม.. ฉันนั้น   ระบบไหลเวียนเลือดในร่างกาย..มีไว้เพื่ออะไร? แน่นอนครับ คำตอบคือ มีเพื่อส่งกระแสเลือดไปเลี้ยงให้ถึงทุกเซลล์ของร่างกาย บางอวัยวะต้องการเลือดมาก ก็ต้องมีระบบควบคุมแรงดันเลือด ไม่ให้สูงเกินไป ไม่ให้ต่ำเกินไป ซึ่งการทำให้แรงดันเลือดอยู่ในระดับพอดีๆ ที่เลือดจะไหลไปในหลอดเลือดแดงนั้น จำเป็นต้องมีกลไกควบคุมความดันเลือด... ซึ่งสำหรับมนุษย์เรานั้น กลไกการรักษาระดับแรงดันเลือดนี้ เรียกว่าซับซ้อนมากๆ เหมือนเฟืองจักรหลายตัวประกอบกันขึ้นมาเพื่อควบคุมระบบหัวใจ ระบบหลอดเลือด ระบบไต และระบบต่างๆอีกมากมาย   ทั้งนี้ อยากให้เราเข้าใจกันก่อนว่า บางครั้ง คนเราอาจจะมีความดันเลือดพุ่งสูงเป็นครั้งคราว…

Continue Readingความดันสูงกับการทานเค็ม

ความดันโลหิต วัดแค่สามเดือนครั้ง ไม่ได้

ความดันเลือด ..วัดสามเดือนครั้ง จะพอหรือ? แม้ว่า ระบบการปรับความดันในกระแสเลือด จะสามารถควบคุมความดันเลือดไม่ให้แกว่งมากเกินไปแบบรถไฟเหาะตีลังกาก็ตาม แต่โดยทั่วไปแล้วระดับความดันเลือด จะมีการแปรเปลี่ยนขึ้นลงตามปกติอยู่เรื่อยๆ ในช่วง 24 ชั่วโมง .เสมือนกับน้ำทะเลย่อมมีคลื่นบนผิวทะเล มิได้เป็นน้ำนิ่งเหมือนอยู่ในบ่อน้ำแต่อย่างใด เหตุใด น้ำทะเล จึงมีคลื่นกันเล่า?.....เหตุผลก็เพราะ “พลังงาน” จากกระแสลม ซึ่งก็ก่อตัวจากพลังงาน “ความร้อน” นั่นเอง เราลองคิดเปรียบเทียบกับ ระดับน้ำทะเล ที่ผมเคยกล่าวมา...ระดับน้ำทะเลปานกลาง คือค่าเฉลี่ยของระดับน้ำในช่วงเวลาหนึ่งๆ แน่นอน กลางคืน กับกลางวัน ระดับน้ำทะเล ไม่เท่ากันแน่ๆ...เพราะมีพระจันทร์ในตอนกลางคืน…

Continue Readingความดันโลหิต วัดแค่สามเดือนครั้ง ไม่ได้